Dù biết chắc ngọn đèn sẽ đến lúc cạn dầu nhưng tin dữ từ Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn là quá đột ngột với thiếu tướng, nhạc sĩ An Thuyên. Dòng xúc cảm dồn dập đến khiến nhạc sĩ viết nên ca khúc “Tiếng đàn” chỉ trong thời gian 15 phút. Nhạc sĩ chia sẻ: “Tôi viết bài này dựa trên hình ảnh có thật trong cuộc đời Đại tướng: Ông vẫn luôn thích chơi đàn dương cầm vào những buổi chiều yên bình…”.
“Lá thu vàng rơi, dương cầm buông lơi…”
Nhạc sĩ An Thuyên chọn hình ảnh cây đàn dương cầm để tỏ lòng tưởng nhớ công ơn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bởi hình ảnh vị tướng anh hùng, tuy tuổi đã cao nhưng khi học đàn piano thì vô cùng nghiêm túc, đó là tố chất của một con người đặc biệt.
“Tiếng đàn” được viết ở giọng Đô thứ với cấu trúc hai đoạn đơn. Đoạn một bao gồm hai câu nhạc, được bắt đầu bằng giọng chủ Đô thứ và kết ở bậc V(Sol).
Một không gian "phố phường Hà Nội, một ngày ngừng gió" man mác buồn. Mô típ tiết tấu chủ đạo được xuất hiện và xuyên suốt cho đến cuối bài, tạo được cảm giác khoan thai, bay bổng tựa như những ngón tay lướt nhẹ trên phím đàn.
Bài hát mang âm hưởng chất liệu dân ca Nam Bộ được cất lên nhẹ nhàng, sâu lắng, đọng lại trong lòng người nghe nỗi nhớ, niềm xót thương vị tướng dân tộc. Một ngày mùa thu, tiếng đàn buông lơi và những giọt nắng cũng như ngừng rơi. Tất cả lặng yên tiễn biệt Đại tướng về với đất mẹ, thoát khỏi cõi trần gian hữu hạn.
Nhạc sĩ An Thuyên đã xúc động viết ca khúc "Tiếng đàn" dâng tặng cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Câu hát chính trong ca khúc này lại là đoạn điệp khúc nhắc đến bốn tiếng đàn. “Tiếng đàn vị tướng, mười ngón tay thô, lướt trên thăng trầm trắng đen cuộc đời, vinh quang cay đắng, cây đời vẫn xanh/ Tiếng đàn đồng chí, rạng rỡ non song, áo xanh bạc màu thủy chung đồng đội, vào sinh ra tử, ấm tình Anh Văn/ Tiếng đàn Tổ quốc, toàn thắng reo ca cánh chim ngang trời vẫn không biết mỏi, vẫn mơ ước lớn, sang giàu nhân dân/ Tiếng đàn Đại tướng, trời đất yêu thương khóc cho dân tộc khuất xa một người, rạng ánh trung hiếu, sáng ngời muôn sau”.
Bốn từ "tiếng đàn" được nhắc đến trong đoạn điệp khúc khiến cho người nghe có cảm giác không có sự mất mát đau thương nào, mà tất cả đang hiện hữu. Đại tướng vẫn ngồi bên phím đàn, từng nốt nhạc vang lên trong chiều thu gió nhẹ. Tiếng đàn ấy đã vững vàng lướt trên thăng trầm cuộc đời, để lại niềm tin yêu tuyệt đối của toàn dân, toàn quân. Là tiếng đàn của hồn thiêng sông núi với những chiến công lẫy lừng trận Điện Biên lịch sử. Là tiếng đàn thôi thúc lòng quân dân sống trọn vẹn nghĩa tình với non sông.
Sinh thời cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp rất yêu thích nghệ thuật.
Nhạc sĩ An Thuyên tâm sự: “Tôi mượn hình ảnh tiếng đàn để nói về một con người vĩ đại. Tiếng đàn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp là tiếng đàn cuộc đời với những nốt thăng, nốt trầm, nốt trắng, nốt đen. Ông là người “chơi đàn” với cuộc đời giỏi nhất mà tôi từng gặp”.
Chỉ trong hai ngày để hoàn thành một tác phẩm âm nhạc với các khâu từ sáng tác, phối khí, thu thanh với của 4 giọng ca Sao mai như Lê Anh Dũng, Ngọc Ký, Hoài Nam, Minh Đức. Ca khúc “Tiếng đàn” đã trở thành nén tâm nhang của vị tướng nhạc sĩ dâng tặng lên Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Sinh thời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp rất quý trọng, quan tâm đến đời sống văn nghệ, đặc biệt là văn nghệ quân đội. Thời gian khi thiếu tướng, nhạc sĩ An Thuyên còn công tác tại trường ĐH Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, bất cứ một chương trình nghệ thuật nào Nhà trường mời, Đại tướng đều đến dự. Trong đó có một kỷ niệm mà suốt cuộc đời này, nhạc sĩ An Thuyên không thể quên được. Đó là vào một ngày mùa đông rét đậm, trong chương trình nghệ thuật mà thày và trò nhà trường biểu diễn, mọi người đều đoán chắc cụ Giáp không đến dự được. Nhưng thật bất ngờ, chỉ trước giờ biểu diễn vài phút, Đại tướng xuất hiện trong chiếc áo dạ đen với nụ cười trên môi.
"Ôi Đại tướng! Sự xuất hiện của Đại tướng khiến thày và trò Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội càng thêm ấm lòng, biểu diễn quên cả giá rét", nhạc sĩ An Thuyên thốt lên.
Lê Anh Dũng, Ngọc Ký, Hoài Nam, Minh Đức thể hiện ca khúc "Tiếng đàn" của nhạc sĩ An Thuyên.
"Trong một lần đến thăm Đại tướng, Cụ căn dặn nhạc sĩ An Thuyên: “Cái gì quân đội đang cần thì em nên đào tạo”. Lời dặn của Đại tướng đã trở thành định hướng giáo dục cho Nhà trường “dạy cái xã hội và quân đội cần", nhạc sĩ An Thuyên tự hào về một vì tinh tú đẹp vào hàng bậc nhất trời Nam - Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Xin mượn những ca từ của “Tiếng đàn” để tưởng nhớ Đại tướng: “Đàn ngân nhân nghĩa sáng ngời, đàn ngân tri thức cao vời, danh tướng muôn đời rạng rỡ Việt Nam. Đàn ngân thương tiếc vô cùng, đàn ơi nước mắt tuôn trào, đất nước nhớ Người vì nước quên thân”.
