Bài hát được sáng tác, lấy cảm hứng dựa trên nội dung câu truyện "Ca kĩ họ Nguyễn" của cụ Vũ Trinh, hiệu là Lan Trì Ngư Giả, người xã Xuân Quan, huyện Lang Tài, tỉnh Bắc Ninh. Cụ là một vị danh sĩ, di thần (bề tôi của triều vua trước) dưới thời vua Lê Chiêu Thống - triều Lê Trung Hưng và vua Gia Long - triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. Quả như cụ Vũ Trinh đã bàn rằng "Trái tim kiên trinh, khí tiết hào hiệp, con mắt tinh đời, cô gái trong truyện trên đây đều có đủ cả. Vô luận là trong đám quần thoa hay bậc mày râu cũng không có nhiều. Lưu lạc lỡ duyên đến thế thì thực là cùng cực rồi. Phải chăng những người tài mỹ kiêm toàn thì dẫu là đàn bà con gái cũng bị con tạo ghen ghét?". Thương thay! thật là phấn hồng tơi tả, bụi vàng vùi thân. "Ca kĩ họ Nguyễn" là một trong nhiều câu truyện được cụ ghi chép lại bằng chữ Hán trong lúc ở ẩn, náu mình chốn Hồ Sơn, nằm trong tập truyện truyền kỳ "Lan Trì Kiến Văn Lục - 蘭池見聞錄" ghi chép những điều tai nghe mắt thấy của chính cụ. Truyện được tiến sĩ Hoàng Văn Lâu phiên dịch.
HAV Sưu tầm
